Ochrona czynna dąbrowy świetlistej - Rezerwat Kwiatówka

Ochrona ekosystemów leśnych przez wypas - Rezerwat Kwiatówka

Siedlisko świetlistej dąbrowy jest siedliskiem priorytetowym programu Natura 2000 – to znaczy, że jest siedliskiem zagrożonym zanikiem na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej, za którego ochronę Wspólnota ponosi szczególną odpowiedzialność. Świetliste dąbrowy występowały w połowie XX w Polsce na powierzchni około 4 500 ha. Na początku XXI wieku było nie więcej niż 200 ha dobrze zachowanej dąbrowy świetlistej. Siedlisko dąbrowy świetlistej powstało na wskutek działalności człowieka. Przede wszystkim przez wypas zwierząt domowych, które przez całe tysiąclecia częściej wypasane były w lasach niż na łąkach. Wypasane było przede wszystkim bydło i świnie. Poza wypasem zwierząt świetliste dąbrowy użytkowane były poprzez wykaszanie runa, grabienie ściółki leśnej i zbiór żołędzi. Takie użytkowanie lasu prowadziło do eliminacji podrostu, co powodowało rozluźnienie drzewostanu i doświetlenie runa leśnego. Po II wojnie światowej wypasu na obszarach leśnych zakazano, by zwierzęta nie niszczyły upraw leśnych, a jego tradycja zachowała się jedynie w kilku miejscowościach w Polsce. Efektem było zarastanie lasów gatunkami drzew i krzewów, które mocno zacieniają ich dno i tym samym utrudniają rozwój gatunków światłolubnych. W miarę jak ustępował wypas rozpoczęła się ekspansja drzew i krzewów oraz rozrośnięciu się warstwy krzewów. Na skutek zmian warunków świetlnych utrudniony został rozwój gatunków światło i ciepłolubnych.

Ochronę czynną dąbrowy świetlistej w rezerwacie Kwiatówka prowadzimy już trzeci sezon. Ochrona dąbrowy polega na przeciwdziałaniu zarastaniu runa przez siewki drzew i krzewów i utrzymaniu bogatego w gatunki podszycia. Dla istnienia tego typu lasu konieczne jest wypasanie zwierząt, które selektywnie wyjadają składniki runa, ponieważ koszenie prowadzi do nadmiernego rozrostu traw. Tworzą one darnie zagłuszające inne gatunki. Prowadzenie wypasu w sierpniu i wrześniu ma na celu ograniczenie ilości siewek drzew i krzewów, które wówczas gwałtownie rozwijają się w runie dąbrowy świetlistej. Biomasa roślin runa dąbrowy świetlistej osiąga maksymalną wartość w lipcu. Skład gatunkowy runa dąbrowy w rezerwacie Kwiatówka wykazuje podobieństwo florystyczne do zespołu dąbrowy podolskiej opisanego przez Szafera (1935). Oba te zbiorowiska mają szereg wspólnych gatunków kserotermicznych, nie występujących w innych zespołach leśnych w Polsce.

W 2024 roku prowadziliśmy wypas na powierzchni 15 ha dąbrowy. Wypasane były zwierzęta ras rodzimych - kóz i bydła. Bydło było wypasane po raz pierwszy w historii projektu. Przy minimalnej obsadzie 0,2 DJP / ha, krowy białogrzbiete zgodnie z charakterystyką rasy, doskonale wykorzystały stosunkowo ubogie siedlisko. Hektar runa dąbrowy świetlistej charakteryzuje się biomasą na poziomie ok 3 ton. Hektar ekstensywnie użytkowanego, półnaturalnego siedliska łąki produkuje ponad 5 ton biomasy. Monitoring GPS wypasanych zwierząt wykazał dobowy dystans pokonywany przez zwierzęta. Bydło pokonywało 9-12 km na dobę, kozy 6 km, owce 2 km.

< Starszy wpis Nowszy wpis >